Wat doet jouw stress met je kind?

Update op 23 juni 2022
Stress van ouders heeft invloed op de ontwikkeling van kinderen.

Al probeer je nog zo relaxt te zijn, er zijn allerlei factoren buiten jezelf die ervoor kunnen zorgen dat je last krijgt van stress. Wat doet deze stress met jou en je kind?

Ouder zijn is geen sinecure. Er wordt veel van je gevraagd. Maar je koos er zelf voor en je probeert je taak met veel liefde dan ook zo goed mogelijk te vervullen. Soms groeien deze verantwoordelijkheden je boven het hoofd en krijg je het idee dat je het niet meer redt. De eisen die aan je worden gesteld, zijn te hoog. Er is dan sprake van ouderschapsstress.

Niet jouw schuld

Je zou kunnen zeggen dat je daar veel zelf aan kunt doen. Ontspan, relativeer, organiseer beter en vraag hulp. Dat zijn ook een aantal tips die je in je mailbox krijgt als je je abonneert op onze Tips en ledenacties.

Maar er zijn ook externe factoren die het ouderschap zwaar kunnen maken. Het ene leven is het andere niet.

Ouders die voldoende sociale steun hebben en kinderen met een gemakkelijk karakter en een goede geestelijke en lichamelijke gezondheid redden het doorgaans prima.

Anders is dat bij ouders die voldoen aan een of meer van de volgende criteria:

  • Ze hebben ten minste één kind met een moeilijk temperament;
  • Ze hebben ten minste één kind met medische, emotionele of gedragsproblemen;
  • Ze hebben slechts een laag niveau van sociale ondersteuning hebben;
  • Ze zijn alleenstaande ouder;
  • Ze hebben een jong kind.

Geen toeslagen of ouderschapsverlof

Dan zijn er nog verschillen tussen landen. Opvoedstress kwam in de gemeenschappen van jager-verzamelaars niet voor. Onze maatschappij is nu stukken individualistischer. En niet overal weet een verzorgende overheid die leemte aan structurele ondersteuningssystemen op te vullen met gedegen, structureel oudervriendelijk beleid.

Daar waar ouders minder toeslagen krijgen en geen/kort ouderschapsverlof en zwangerschapsverlof is het ouderschap zwaarder. Uit onderzoek blijkt dat de Verenigde Staten hierop het slechtste scoren met op de tweede plaats Ierland, het Verenigd Koninkrijk en Nieuw-Zeeland.

Stress door weinig ondersteuning

Samengevat zorgen financiële problemen en weinig ondersteuning van een sociaal netwerk of de overheid voor opvoedingsstress. Misdaad, vervuiling en discriminatie doen dit eveneens. Ouders die het gevoel hebben dat ze er niet meer kunnen voor kunnen zorgen dat hun kinderen veilig, gezond en welvarend zijn, kunnen last krijgen van opvoedstress. En dat is dus niet simpelweg een state of mind.

Door je dit te realiseren, valt er misschien een last van je schouders. Alle problemen wijten aan je eigen onvermogen helpt niet en maakt de opvoedstress alleen maar erger. Soms heb je gewoon teveel op je bord.

Het is belangrijk te analyseren waar precies het probleem zit. Heb je een huilbaby met last van krampen (koliek)? Of huilt jouw baby misschien veel omdat er iets mis is met de wervelkolom van de baby?

Word je zelf gek door slaapgebrek? Omdat je een kind hebt met speciale behoeften? Of omdat je thuis probeert te werken terwijl je voor een jong kind zorgt?

Probeer te zoeken naar oplossingen zodat de stress minder wordt. Want ouderschapsstress schaadt jouw welzijn en kan de ontwikkeling van je kind beïnvloeden.

Wat doet stress met jou als ouder?

Kortgezegd worden we door stress minder gevoelig en responsief voor onze kinderen.
Daar is onderzoek naar gedaan.

Normaal gesproken vindt er in jouw hersenen en die van je kind een proces plaats dat je synchronisatie noemt. Wanneer je gezamenlijk iets onderneemt, stemmen jullie gedachten en emoties zich op elkaar af. Tijdens relevant onderzoek is duidelijk te zien dat dan dezelfde gebieden in de hersenen verhoogde activiteit vertonen. Daarbij hoef je niet te praten of elkaar in de ogen te kijken. Zodra je samen iets onderneemt, treedt dit proces als in werking.

Deze hersensynchronisatie zie je trouwens niet alleen bij ouder en kind, maar soms ook bij volwassenen die samenwerken aan een taak, ook al kennen ze elkaar niet. Het is de manier waarop mensen elkaar aftasten en zich op elkaars gedachten, gevoelens en behoeften afstemmen.

Bij ouders met veel stress treedt dit synchronisatieproces niet op. Onderzoeker Atiqah Azhari en haar collega’s deden in 2019 een experiment met 31 peuters en hun moeders. Met vragenlijsten maten de onderzoekers het welbevinden van de moeders. Vervolgens lieten ze moeder en peuter animatiefilmpjes kijken die emoties opriepen.

Moeders die een stressvol leven hadden, zo bleek uit hersenscans tijdens de filmpjes, vertoonden minder synchroniciteit tussen hun eigen hersenen en die van hun kinderen. Zij waren minder afgestemd op de innerlijke reacties van hun peuter. De moeders die beter in hun vel zaten, ervoeren hersen-hersensynchronie in een gebied dat verband houdt met emotionele regulatie en sociaal redeneren.

Gedragsexperiment met moeders

Hoe vertaalt zich dat in gedrag?

Gestreste ouder kunnen:

  • Overdreven reageren
  • Niet of nauwelijks reageren

Ook dit is wetenschappelijk onderzocht.
Onderzoeker Melissa Sturge-Apple liet in 2011 de peuters van 150 moeders zonder moeder en met een vreemde in een kamer staan, het zogeheten Vreemde Situatie-experiment. Daarna kwam de moeder de peuter halen en mocht ze in een andere kamer met haar kind spelen.

In de kamer met de vreemde raakten de peuters van streek. De moeders zonder stress reageerden daar rustig op en konden hun kind troosten. De gestreste moeders daarentegen konden niet tegen het verdriet van hun kind toen het alleen werd gelaten. Ze raakten zelf van streek en reageerden op hun kinderen toen ze merkten dat de onrust niet verdween op een harde of vijandige manier. Alsof het de schuld van het kind was dat de moeder van streek was. Vervolgens werden deze moeders bazig tijdens het spel in de tweede kamer, ze werden er overdreven opdringerig en directief alsof ze op die manier de controle wilde terugnemen.

Er was ook een groep moeders die kampten met een depressie. Zij waren teruggetrokken en reageerden nauwelijks. Tegelijkertijd waren deze moeders bazig in het spel, net als de gestreste moeders.

Opvoedstress heeft dus door het gedrag van de moeder schadelijke gevolgen, ook op het kind.

Wat doet ouderschapstress precies met kinderen?

Stress is voor anderen waarneembaar. Ook kinderen, zelfs – of juist – baby’s, voelen stress haarfijn aan. Bij baby’s gaat het cortisolniveau (stresshormoon) omhoog als de ouders ruzie maken.

Over de lange termijneffecten is minder bekend. Wetenschappelijk onderzoek met kinderen is ook wat lastig. Je kunt moeilijk een controlegroep maken waarbij je kinderen willens en wetens langdurig blootstelt aan gestreste ouders.

Wel is er bij bestaande situaties een relatie gevonden, maar omdat andere factoren niet konden worden uitgesloten, is niet bekend of de opvoedingsstress bij de ouder nu door gedragsproblemen van hun kinderen kwam of omgekeerd. De conclusie die hieruit door onderzoekers werd getrokken is dat het twee kanten op kan werken: gedragsproblemen bij kinderen kunnen opvoedingsstress versterken, en opvoedingsstress kan gedragsproblemen bij kinderen escaleren.

Dierproeven met stress

Met dieren zijn wel zuivere wetenschappelijke onderzoeken gedaan over stress en de invloed ervan op de verzorging van kinderen. Zo is een moederrat aan stress blootgesteld door haar te laten denken dat een vijandig mannetje op de loer lag. Haar baby’s groeiden langzamer en waren als volwassen rat vatbaar zijn voor angst en stressgerelateerde ziekten.

Bij een moederaap werd op willekeurige, onverwachte tijden eten gegeven. Haar jongen hadden door haar stress minder interesse in spelen en ontdekken. Met als gevolg dat ze eenmaal volwassen minder sociaal waren en kleinere hersenen hadden.

Het zijn voorbeelden waarbij de omstandigheden de genen wel of niet activeerden. Dit wordt ook wel epigenetisch genoemd. Het laat zien dat ouderlijke stress een enorme impact heeft op de ontwikkeling van kinderen. Zo blijkt uit een onderzoek uit 2011 dat tieners van wie de ouders toen ze klein waren veel stress hadden ook epigenetische wijzigingen hadden.

Veel liefde en knuffels geven

De schadelijke gevolgen van stress kun je tegengaan met veel warmte, liefde en knuffels. Precies hetgeen je vergeet te geven of waarin je geen zin hebt als je gestrest en uitgeput bent. Doe het toch maar, want het kan de oxytocinespiegel van een kind verhogen, nadelige epigenetische veranderingen omkeren en een positieve invloed hebben op de gezondheid en ontwikkeling van een kind zo blijkt uit onderzoek.

Probeer het proces van stress om te buigen. Vergeet schuldgevoelens en bezorgdheid, zoek naar praktische oplossingen. Tracht gemaakte fouten niet te herhalen. Ga op zoek naar informatie en zo mogelijk ondersteuning. Doe het rustig aan en schiet niet in de stress om alles zo snel mogelijk op te lossen. Houd je geestelijke gezondheid in de gaten en trap op de rem als je merkt dat je kortaf, gevoelloos en uitgeput raakt. Werk toe naar standje relaxt.

Verder lezen:

Herken je je eigen situatie in deze blog of vind je het een interessant onderwerp?
Dan vind je deze blogs misschien ook leuk om te lezen.

 

Foto: iStock.com/Creatista

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Winkelwagen
Don`t copy text!
Scroll naar boven