Wat doe je bij angst voor school?

Update op 6 januari 2023
afscheid op school

Soms hebben kinderen veel moeite om naar school te gaan. Voor veel ouders is dit ook vervelend, zeker als het langer duurt. Wat kun je doen om je kind gerust te stellen als er sprake is van angst voor school?

Waar gebeurd: kind (5 jaar) wil niet naar school. Ouder moet werken en wil snel weg. Aanbod van een andere ouder om even rustig met het kindje op de gang te zitten wordt afgeslagen, het kind moet nú naar binnen van juf en ouder. Uiteindelijk trekt juf het huilende kind dat helemaal overstuur is  horizontaal over de drempel, terwijl ze samen met de ouder de vingertjes van de deurpost peutert. Dit onder toeziend oog van 30 bedremmelde kleuters.

Dit drama en andere spelen zich meer dan eens af in scholen. Om wat voor reden dan ook wil een kind ’s ochtends soms of vaker niet naar school. De reden is voor leerkracht en ouders niet altijd even gemakkelijk te achterhalen. Feit blijft wel dat het niet alleen voor de ouder vervelend is, maar ook vooral voor het kind. Wat doe je eraan?

Tips & tricks bij angst voor school

Er zijn natuurlijk allerlei tips & tricks om het afscheid op school zo soepel mogelijk te laten verlopen.

Structuur

Zeker in het begin is school een compleet nieuw fenomeen. Eerst heeft je kind de cultuur en regels thuis zich eigen moeten maken, nu mag het opnieuw wennen, aan een vreemde omgeving, met een vreemde juf en vreemde kinderen. Geen wonder dat dit moeite kost.

Rituelen geven kinderen veiligheid. Probeer daarom elke dag zoveel mogelijk in een vast ritme te laten verlopen, zowel thuis als op school. Neem de tijd om rustig wakker te worden en te knuffelen. Dan volgen ontbijt, tanden poetsen en naar school gaan. Kom ruim voor de bel gaat zodat je kind de tijd heeft nog even met de andere kinderen te spelen.

Daarna is het tijd om de jas op te hangen, tas op te bergen en de juf of meester gedag te zeggen. Vervolgens zeg je iets liefs tegen je kind en neem je afscheid. Vertel van tevoren aan je kind hoe deze handelingen elkaar opvolgen. Dat geeft je kind houvast.

Routine

Je kunt zelfs zo ver gaan dat je de routine op school, bijvoorbeeld de tijden waarop geluncht wordt en het appeltje wordt gegeten, in het weekend thuis doorvoert. Dat maakt de overgang naar de maandag wat gemakkelijker.

Zorg ervoor dat in de periode dat je kind moet wennen op school geen heel grote veranderingen op andere vlakken in zijn leven plaatsvinden. Probeer ook bedtijden en uitstapjes hetzelfde te houden.

Knuffel mee

Voor veel kinderen is de school met veel (grotere) kinderen in de buurt spannend. Ze hebben dan weer even extra veiligheid nodig. Een favoriete knuffel of dekentje meegeven, geeft een kind troost. Het mag ook een ander aandenken zijn om gerust te stellen, zoals speelgoed, een boek, een foto van de ouder(s)  of zelfs een drinkbeker.

Soms heeft zelfs een kind dat normaal gesproken geen moeite heeft met afscheid nemen op school tijdelijk de behoefte om iets van thuis mee te nemen. Vaak gebeurt dit als er thuis veranderingen zijn, zoals een nieuw gezinslid of ouders die een nieuw werkschema krijgen.
Maak het afscheid zo kort mogelijk

Sommige kinderen huilen als je er nog bent, maar stoppen daarmee zodra je weg bent en voelen zich dan weer prima. De leerkracht kan je vertellen hoe lang jouw kind nog heeft gehuild. Het is in die gevallen niet handig heel lang te blijven, omdat het voor je kind dan onvoorspelbaar wordt wanneer je nu echt weg gaat.

Kind voor het eerst naar school

Wat doe je niet bij angst voor school?

Zeg niet ‘Mama komt zo weer terug’. Een kleuters heeft geen tijdsbesef en weet niet hoe lang dat duurt. Maak het concreter en zeg bijvoorbeeld ‘Mama komt je na het voorlezen weer halen’. Wat je verder niet moet doen:

Sneak niet weg

Glip er niet ongemerkt en zonder afscheid tussenuit. Sommige ouders doen dit om hun kind niet onnodig overstuur te maken, maar het tegenovergestelde is het effect: de verlatingsangst neemt toe. Verlatingsangst op zich is niet abnormaal. Volgens Fran Walfish, een kinder- en familietherapeut uit de Verenigde Staten, kan het tot tien weken duren voordat een kind verlatingsangst kwijt is en geen moeite meer heeft als de ouders weggaan.

De beste manier om met verlatingsangst om te gaan is volgens deze therapeut bij je kind blijven in de klas. Gewoon er zijn, zonder je met spel en interactie met de andere kinderen te bemoeien. Je spreekt een afscheidsritueel af met je kind en voert dat uit als je merkt dat je kind zich goed genoeg voelt. Dat is als het opgaat in het spel en in de klas. Neem afscheid en ga weg zonder te aarzelen.

Kom niet steeds terug

Natuurlijk ben je benieuwd hoe het gaat zodra je je hielen licht, maar weersta de verleiding om even te gaan kijken. Als je onverwacht terugkomt, schept dat bij jouw kind de verwachting dat je elk moment om de hoek komt kijken. Hierdoor wordt je kind onrustig en zal het die hoek in de gaten blijven houden in plaats van opgaan in het spel.

Bel ook niet regelmatig om te vragen hoe het gaat. Sommige ouders doen dat, simpelweg omdat ze zich zorgen maken om het welzijn van hun kind. Heb het vertrouwen dat je kind in goed handen is en dat jij de beste schoolkeuze voor jouw kind hebt gemaakt.

Verlatingsangst school

Wat doe je wel bij angst voor school?

Blijf positief

Ook al maak je je zorgen over de scheidingsangst van je kind, zet je eigen angsten en onrust opzij. Geef het goede voorbeeld en doe alsof school het leukste is dat je kind kan overkomen en de beste plek om te zijn. Maak dit jouw mantra zodat je er ook zelf in gaat geloven. Want je kind pikt het op als je dit niet doet. Houd voor ogen dat naar school gaan een goede volgende stap is in de ontwikkeling van je kind.

Maak je je zorgen of je kind het wel goed zal doen op school? Uit je bezorgdheid niet waar je kind bij is. Is je kind bijvoorbeeld verlegen, benadruk dat dan niet door het te benoemen. Want wat je aandacht geeft, groeit. Laat merken dat je kind zich op school veilig mag voelen door er positief over te praten en bevestig dat je er die middag weer bent. Wees dan op tijd zodat je kind leert dat het op je kan rekenen. Kun jij niet en haalt iemand anders jouw kind op? Dan vertel je dit natuurlijk van tevoren.

Neem de tijd om na afloop met je kind over school te praten en toon oprechte interesse. Leef mee met de slechte momenten en benadruk de goede. Wat maakt dat het goed ging? Kan je kind die ervaring meenemen naar een volgende dag? Zocht je kind bijvoorbeeld troost bij de juf of een ander kind en leert het zo zichzelf gerust te stellen?

Sociale vaardigheden en vrienden

Je helpt je kind als het zich bepaalde sociale vaardigheden eigen maakt. Als je kind leert vriendelijk te zijn naar andere kinderen en leert dat er gemeenschappelijke interesses kunnen zijn, worden sociale contacten gemakkelijker.

Laat je kind andere kinderen ontmoeten in een veilige omgeving, bijvoorbeeld een sportclub, om contacten te leggen. Ook kun je speelfeestjes organiseren bij jou thuis om contact aan te moedigen. Vrienden worden met andere ouders zodat de kinderen aan elkaar gelinkt worden, is ook een optie. Laat je kind eventuele problemen met andere kinderen zoveel mogelijk zelf oplossen. Dat komt de sociale vaardigheden ten goede.

Ken de vrienden van je kind

Als je de vrienden van je kind te kent en hun namen onthoudt, praten jullie gemakkelijker over deze vriendschappen. Je kunt je kind aansporen leuke dingen met zijn vrienden te doen. Zo leert het de wereld buiten het ouderlijk huis te ontdekken.

Sommige kinderen hebben er echt moeite mee jou los te laten en zijn soms zelf bang dat jij je eenzaam zult voelen als zij met vriendjes gaan spelen. Laat merken dat je blij bent voor je kind dat het vriendjes maakt! Als jij achter de vriendschappen staat en er positief over praat, stimuleert dat je kind relaties aan te gaan buiten het ouderlijk huis. Laat merken dat jullie liefde altijd blijft, ook al komen er vriendjes.

Kind wil niet naar school

Ondersteuning leerkracht bij het afscheid nemen

Als jij een kind hebt dat moeite heeft met afscheid nemen op school, kun je de leerkracht vragen om jou bij dit proces te helpen.
Vraag extra aandacht van de leerkracht voor jouw kind.

Veel juffen en meesters hebben heel bewust voor het vak gekozen en sommigen zijn goed in geruststellen. Vraag of je kind even op hun schoot mag zitten als je weggaat. Dat biedt extra veiligheid.

Samen met je kind iets actiefs doen, kan ook werken. Juf of meester kunnen voorlezen, het kind zelf laten voorlezen of laten knutselen. Het gaat erom dat de aandacht van je kind wordt afgeleid.

Overleg wat werkt

Zoek samen met de leerkracht naar een manier om jouw kind van de verlatingsangst te helpen. Neem de tijd voor overleg. Maar bedenk: de leerkracht is weliswaar ervaren, ook met dit soort situaties, maar jij kent de kind het beste. Laat je niet naar een oplossing manoeuvreren waarvan je denkt dat deze niet werkt.

Geef informatie over jouw kind

Idealiter wil ook de leerkracht het beste voor jouw kind. Maar hij/zij kent het nog niet. Vertel daarom over de gewoontes van je kind voor wat betreft eten, drinken, slapen, toiletgang. Dit soort praktische informatie is net zo belangrijk als de favoriete kleur, spelletjes en liedjes. Vertel ook wat jij normaal gesproken doet om je kind te kalmeren. Misschien helpen deze technieken op school ook. Maak de leerkracht partner bij de ontwikkeling van je kind.

Geleidelijk wennen

Soms stoppen huilende kinderen na vijf minuten met huilen, maar bij anderen werkt het niet om snel weg te gaan. Deze kinderen gaan uren door met huilen en laten zich wekenlang niet troosten door de docent. Ze hebben een enorme scheidingsangst.

Je kunt deze angst vergelijken met die voor zwemmen. In beide gevallen is het balanceren op een koord en helpt het niet de uitersten op te zoeken. Ga je de situatie vermijden door kinderopvang of naar school gaan uit te stellen, dan blijft de angst.  Gooi je het kind in het diepe, dan geldt hetzelfde. Je moet een bang een kind langzaam laten wennen aan water in geval van angst tijdens de zwemles. Datzelfde geldt voor een kind dat bang is naar de opvang of school te gaan.

Het kan helpen als je als ouder er de eerste week bij blijft en de week erna steeds korter om uiteindelijk na een kwartiertje weg te kunnen. Misschien kun je meehelpen in de klas? De medewerkers van de school of opvang moeten hier wel mee instemmen en jij moet de tijd ervoor kunnen vrijmaken.

Ook kan het helpen een familiefoto mee te geven die je kind bij zich kan dragen. Wanneer het de foto af en toe weglegt, weet jij dat je kind zich meer op zijn gemak voelt.

Bang voor school

Oorzaken van scheidingsangst

Erken het probleem en luister

Als je het gevoel van je kind wegwuift, voelt het zich niet erkend en niet begrepen. Benoem het verdriet en wat je ziet. ‘Ik zie dat je verdrietig bent’ of ‘Ik zie dat je het lastig vindt’. Het scheelt voor je kind dat in elk geval zijn ouder snapt wat er in hem omgaat. Weglopen terwijl je kind naar binnen wordt getrokken door de juf is dus het laatste wat je moet doen.

Blijf zelf kalm, voel aan wat je kind nodig heeft en geef dat! Vraag aan je kind wat het zo lastig vindt op school of opvang. Strooi niet meteen met oplossingen, maar vraag door om een helder beeld te krijgen. Laat je kind praten en luister. Oordeel niet, blijf neutraal.

Vraag aan je kind wat het nodig heeft rustig de dag door te komen zonder jou. Bespreek samen de dagen waarop het goed ging. Dat geeft je kind het gevoel dat het zijn problemen zelf kan overwinnen. Het is om dezelfde belangrijk dat je niet na één slechte dag opgeeft. Geef je kind de tijd verlatingsangst te overwinnen en te wennen aan een nieuwe omgeving.

Praktische oorzaken

Soms zijn het eenvoudig aan te pakken problemen waarom je kind (opeens) niet naar school of opvang wil. Het voelt zich niet lekker, een beginnend griepje. Thuis ligt nieuw speelgoed op hem te wachten waar hij mee wil spelen.

Wat ook helpt, is een goede nachtrust. Een moe kind is eerder overweldigd. Ook een goed ontbijt is essentieel om de dag aan te kunnen.

Sociale oorzaken

Probeer uit te vissen of je kind misschien wordt gepest in de klas. Dan is het natuurlijk zaak daar snel actie op te ondernemen. En te onderzoeken of de school er adequaat op reageert, want dat is niet altijd het geval.

Bij een incidenteel voorval kun je een gebeurtenis vertellen uit je eigen schoolperiode en aangeven wat dat met jou deed en hoe jij het oploste. Wat deed jij toen je een leraar of leerling niet leuk vond? Wanneer je thuis miste? Of toen je nog geen vrienden had? Maak er een uitgebreid verhaal van waarin je kind zichzelf kan herkennen en waaruit het steun put.

Vraag of jouw kind iets soortgelijks heeft meegemaakt. Jouw verhaal stimuleert je kind over zichzelf te vertellen en geeft het de woorden, maar vooral ook ruimte voor zijn verhaal. De oorzaak voor de antipathie voor opvang of school kan iets kleins zijn waar jullie samen iets aan kunnen doen.

Ook kan er sprake zijn van een sociale angststoornis waarbij jouw kind het eng vindt om normale contacten te hebben met leeftijdgenoten en volwassenen. Vaak leidt dat tot weigering naar school te willen gaan. Deze angst is het hevigst als je kind in de spotlights staat. Als het een vraag van de juf moet beantwoorden of aan een muziekuitvoering meedoet. Forceer niets en neem de angst serieus. Zoek hulp bij een expert.

Het kan ten slotte ook zo zijn dat er iets is gebeurd in het gezin waardoor je kind van de kaart is. Daar kun je misschien niet meteen iets aan doen, maar je kent daarmee wel de oorzaak.

Getraumatiseerd

Lastiger is wanneer je kind is getraumatiseerd waardoor verlatingsangst is ontstaan. Zoals bij deze jongen die last had van enorme scheidingsangst. Zijn ouders konden in het verleden hun oudste zoon niet altijd bij zich hebben door de zorg voor hun jongste zoontje.

Verlatingsangst door een trauma ontstaat meestal tijdens de eerste drie levensjaren. Zoek deskundige hulp als je een trauma vermoedt.

Jouw kind is uniek

Wat niet helpt, is jouw kind vergelijken met andere kinderen. Ook al zou je graag willen dat je kind net zo moedig en sterk is als zijn klasgenootjes, je breekt je kind af als je zegt ‘Kijk, Stef gaat ook naar binnen zonder te huilen’. Stef zit gewoon anders in elkaar.

Verlatingsangst is daarnaast niet leeftijdgebonden. Refereren aan zijn leeftijd helpt je kind niet.

Als het echt niet gaat

Als het echt niet gaat, sleep je kind dan niet aan de haren de klas in. Soms is het nodig een dagje thuis te blijven en wel toe te geven aan het verdriet. En eerst eens uit te zoeken waar de weerstand vandaan komt.

Het kan zo zijn dat jouw kind één van de 15.000 kinderen is die zijn plek echt niet vindt in het onderwijs. In het uiterste geval kun je thuisonderwijs overwegen, al dan niet samen met andere ouders en kinderen. Al zul je daarvoor heel wat strijd moeten leveren met diverse instanties. Veel kinderen komen op adem op een democratische school waar meer ruimte is voor authenticiteit, eigen initiatief en leren in eigen tempo. Neem de tijd voor onderzoek. Het belangrijkste is dat jouw kind zich op een gezonde manier voorbereidt op zijn toekomst.

Lief verhaaltje over een jongetje dat niet naar school wil gaan (Engels). Maak er je eigen verhaaltje van!

Heb jij ervaring met een kind met angst voor school of de kinderopvang? Hoe pakte je dat aan? En wat was de oorzaak? Vertel het me in de comments hieronder!

 

Fotocredits:
Zwaaiende kindjes, Aaron Fulkerson, gepubliceerd onder Creative Commons
Jongetje aan tafel door Steve Spinks, gepubliceerd onder Creative Commons
Kinderen met rugzakjes door Comrad King, gepubliceerd onder Creative Commons

 

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Winkelwagen
Don`t copy text!
Scroll naar boven