Dit is één van de activiteiten uit de cursus Moestuinieren met Kinderen. Een cursus om kinderen spelenderwijs alles te leren over voedsel en natuur.
Nachtvlinders vind je soms overdag, vaak ‘s avonds en ’s nachts. Er zijn verschillende manieren om nachtvlinders te lokken. Dit is een leuke natuuractiviteit om kinderen de schoonheid van de natuur te laten zien.
Scholen en kinderopvangcentra zouden zo vaak mogelijk activiteiten buiten met kinderen moeten doen. Want vaak in de natuur komen, is goed voor kinderen. Vlinders vangen en van dichtbij bekijken is zo’n leuke buitenactiviteit.
Juli is de maand waarin de meeste nachtvlinders te zien zijn, zelfs meer dan zevenhonderd soorten met namen als huismoeder, gewone worteluil, bonte brandnetelbladroller, grote appelbladroller en de bleke grasmot. Je moet wel even geduld hebben, want de zon gaat laat onder en pas daarna verschijnen de nachtvlinders.
Hoe bekijk je nachtvlinders?
Vroeger gingen we met schepnetjes achter vlinders aan. We vingen ze, om ze van dichtbij te bekijken. Maar de schubben op de vleugels zijn bijzonder teer. Door het netje en het beetpakken gingen de kwetsbare vleugeltjes vaak kapot. Er zijn andere manieren om vlinders van dichtbij te bekijken.
Vlinderplanten
De eenvoudigste manier om nachtvlinders in de tuin te bekijken, is om ze te bestuderen als ze nectar komen drinken bij bloemen. De bloemen die ’s avonds heerlijke geuren verspreiden waar nachtvlinders op af komen zijn kamperfoelie, (sier)tabak, teunisbloem, rode spoorbloem en de vlinderstruik.
Vanaf de schemering zullen er nachtvlinders bij de bloemen komen drinken. Ze zijn het beste te bekijken met een zaklamp, eventueel bedekt met rood gekleurd folie. Nachtvlinders kunnen geen rood licht zien, dus hebben ze zo minder last van de zaklamp.
Vlinders lokken met licht
Veel nachtvlinders worden niet aangetrokken door geur. Ze hebben geen functionele roltong en kunnen geen nectar uit bloemen halen. Deze nachtvlinders worden aangetrokken door licht. Daar kun je gebruik van maken als je ze wilt bekijken. De beste manier om ze met licht te lokken is door een wit laken vlak achter een lamp te spannen. Een felle gloeilamp of spaarlamp werkt al, maar voor echt goede resultaten zijn er speciale lampen verkrijgbaar, zoals HPL-lampen, ML-lampen of kwikdamplampen.
Vanaf de schemering zullen nachtvlinders op het licht af komen, hoewel de meeste soorten pas na middernacht zullen verschijnen. De meeste vlinders zullen op het laken gaan zitten waar ze goed te bekijken zijn.
Je mag een vlinder nooit bij de vleugels oppakken, dan gaan deze kapot en kan hij nooit meer vliegen. Als je je uitgestrekte hand voor de vlinder houdt, wandelt hij misschien je vinger op.
Vlinders vangen met een lichtval
Wil je liever niet met de kinderen laat opblijven om nachtvlinders te bekijken? Dan kun je ze in een lichtval lokken en de volgende ochtend zien, voordat je ze vrijlaat. Op deze manier is deze natuuractiviteit ook op scholen en kinderopvangcentra uit te voeren.
Lichtvallen zijn te koop, maar je kunt ze ook zelf maken. Dat doe je door een bak te vullen met eierdozen en daarop een soort grote trechter vast te maken met daarboven weer een felle lamp. Nachtvlinders komen op de lamp af en fladderen er omheen totdat ze per ongeluk door de trechter vallen en in de bak terecht komen. Daar gaan ze tussen de eierdozen zitten. Wanneer het ’s morgens licht wordt, zijn ze goed te bekijken.
Dit is een mooie werkbeschrijving voor een lichtval die je vaker kunt gebruiken.
Uiteraard zorg je er met een groep kinderen voor de vlinder alleen wordt bekeken en niet wordt beetgepakt. Anders kunnen de vleugels beschadigen.
Vlinders lokken met stroop
De vierde methode wordt ook wel smeren genoemd. Je maakt gebruik van de reukzin van de vlinders die van verre graag op zoete geuren afkomen. Daarvoor maak je een mengsel klaar – liefst twee dagen van tevoren – dat je een uur voor zonsondergang op een boom of muur aanbrengt.
Bijna iedere nachtvlinderaar heeft zijn eigen favoriete recept. De belangrijkste ingrediënten zijn altijd suiker of fruit en alcohol. De alcohol verspreidt de geur van de zoetigheid beter. Bovendien worden nachtvlinders er een beetje suf van, waardoor ze goed te bekijken zijn.
Dit is een goed basisrecept:
- Suikerstroop (1 pot/200 ml)
- Extra suiker (2 eetlepels)
- Bier, wijn en/of vruchtenlikeur (een flinke scheut of zoveel als nodig is voor de juiste substantie). Rode vruchtensap mag ook.
Andere ingrediënten die veel gebruikt worden: allerlei soorten overrijp fruit (vooral bananen), appel- of perenstroop, rum en allerlei exclusieve bieren en alcoholische dranken.
Meng de ingrediënten zo door elkaar dat er een goed smeerbaar, plakkerig mengsel ontstaat. Het mengsel wordt voor de vlinders nog lekkerder als je het een of een paar dagen laat staan, zodat het gaat gisten. Om dit proces te bevorderen, kun je een dag voor gebruik een heel klein beetje droge gist aan het smeermengsel toevoegen.
Dit lokvoer smeer je vanaf een uur voor zonsondergang op de bast van een boom, een muur of een paaltje. Hiervoor kun je een kwast of een oude afwasborstel gebruiken. Breng de stroop op ooghoogte aan, aan meerdere zijden van de boom. Kies ruwe oppervlakken die bij voorkeur niet door licht beschenen worden.
Als het goed donker is geworden, ga je met een zaklamp de ‘gestroopte‘ bomen langs om te kijken naar de nachtvlinders die aan het snoepen zijn van de stroop. Dek je de zaklamp af met rood folie, dan verstoor je ze het minst.
De meeste soorten vlinders verschijnen vrij snel nadat de ’smeer’ is aangebracht. ‘Smeren’ werkt het beste in het vroege voorjaar (februari – april) en vanaf de nazomer tot in de herfst (augustus – november), omdat er dan er weinig alternatieve voedselbronnen aanwezig zijn. Ook een beetje wind werkt bevorderend.
Sommige soorten vlinders komen vrijwel uitsluitend op smeer af en niet of nauwelijks op licht. Licht én smeer gebruiken, geeft de beste resultaten. De smeertechniek enkele dagen achter elkaar herhalen op dezelfde locatie zorgt voor meer nachtvlinders.
Nationale vlindernacht
Eén weekend per jaar is het de Nationale Nachtvlindernacht van de Vlinderstichting.
Een van de doelen van de Nationale Nachtvlindernacht is het tegelijkertijd verzamelen van nachtvlinderwaarnemingen op veel verschillende plekken in het land.
Wil jij helpen met dit onderzoek? Geef dan je waarnemingen tijdens de Nationale Nachtvlindernacht door via www.telmee.nl of www.waarneming.nl.
Meer informatie over nachtvlinders kijken vind je hier.
Fotocredits: Kinderen met zaklamp door Cyndy Simms Parr (Flickr) Zwartrode vlinder op hand door Aline Oliveira van Pixabay
