Door fijnstof ongezonde lucht in huis

Bij luchtvervuiling denken we vaak aan fijnstof in de lucht door veehouderij, industrie en verkeer. Maar wist je dat ook de lucht binnenshuis vaak vervuild is? En dat is voor jonge kinderen echt ongezond.

Al eerder schreef ik over het effect van giftige stoffen in speelgoed, eet- en drinkgerei, kleding en verzorgingsproducten. Je kunt als ouder bewust kiezen voor producten met weinig gifstoffen en van natuurlijke materialen. Maar sta je er weleens bij stil dat ook de lucht die we in huis inademen stoffen kan bevatten die schadelijk zijn voor jouw gezondheid en die van je kinderen?

Vervuilde lucht in huis kan bij kinderen resulteren in vroeggeboorte, een te laag geboortegewicht, verminderde hersenontwikkeling, slechte longontwikkeling, astma, kinderkanker, obesitas en een groter risico op chronische ziektes zoals hart-en vaatziektes later in hun leven. Dat is nogal wat…

Volgens onderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie ademt in het Westen ruim de helft van de kinderen te vieze lucht in, ook binnenshuis.

Deeltjes kleiner dan een hoofdhaar

Een grote boosdoener is fijnstof.

Fijnstof in de buitenlucht veroorzaakt jaarlijks in Nederland duizenden vroegtijdige sterfgevallen. Maar ook binnenshuis is fijnstof een probleem. Uit Amerikaans onderzoek door het Lawrence Berkeley Lab (2012) blijkt dat fijnstof zelfs de belangrijkste bron is van een slechte luchtkwaliteit in huis.

Fijnstof is een verzamelnaam voor alle zwevende deeltjes die kleiner zijn dan tien micrometer, opwel PM10 (PM staat voor particulate matter). Dat is vijf keer zo klein als één hoofdhaar. PM10 is trouwens een relatief groot deeltje. Hoe kleiner het getal, hoe kleiner de stofdeeltjes en hoe dieper ze in je longen kunnen doordringen en schade kunnen veroorzaken. Behalve PM10 zijn er ook PM2,5 en PM0,1. Deeltjes kleiner dan 0,1 micrometer noemen we ultrafijnstof. Dit komt zelfs in de bloedbaan terecht en kan voor hart- en vaatziekten zorgen.

Fijnstof door koken

Fijnstof komt vooral vrij bij roken en koken. Weinig mensen met kinderen roken (als ze het al doen) nog binnenshuis. Maar koken doen wel allemaal! Fijnstof komt tijdens het koken vooral vrij als we vlees braden of groenten wokken.

Aan fijnstof in huis door koken is wel iets te doen:

Gebruik olie in plaats van boter (vooral roomboter zorgt voor veel fijnstof). Gebruik daarbij geen extra vierge olijfolie, die is alleen geschikt voor salades. Kies voor gewone olijfolie of bak/braadolie.

Gebruik een pan die de warmte goed verdeelt, zoals een pan met een anti-aanbaklaag en een dikke bodem. Bij bakken in een roestvrijstalen pan komt vijf keer meer fijnstof vrij dan bij een pan met een anti-aanbaklaag.

Laat eten niet aanbranden.

Gebruik een afzuigkap die tot over de voorste pitten reikt en bak als dat kan op de achterste pitten.

Kook elektrisch, dan komen er geen verbrandingsgassen vrij.

Ventileer 24 uur per dag, dat kan ook met ventilatieroosters.

Bron: Eigenhuis.nl

Ook kaarsen, een houtkachel, cosmetica en deodorant zorgen voor fijnstof. En broodroosters, tosti-ijzers en airfryers, die ook fijnstof verspreiden, kun je bij gebruik het beste onder de afzuigkap plaatsen.

Fijnstof meten

Blijven bak- en braadluchtjes lang hangen in huis, dan kun je ervan uit gaan dat de concentraties fijnstof in je huis hoog zijn. Wil je zeker weten of de lucht in huis gezond is, dan kun je voor een paar honderd euro een fijnstofmeter aanschaffen. Zo’n apparaat is aan te raden voor mensen met luchtwegproblemen.

Je kunt ook de concentratie fijnstof laten opmeten door een erkend bedrijf. Fijnstofmeting door Strooming bijvoorbeeld levert niet alleen informatie over de hoeveelheid fijnstof op, maar ook over de aanwezigheid van schimmels en bacteriën.

Andere oorzaken verontreinigde lucht binnenhuis

Want er zijn meer stoffen die ademhalingsproblemen en schade aan de longen kunnen veroorzaken. Behalve schimmels en bacteriën zijn dat CO2, vluchtige organische stoffen en koolstofmonoxide.

Schimmel

1 op de 10 woningen heeft schimmel. Schimmels groeien vooral op vochtige plekken. Vocht in huis herken je door vochtplekken of schimmels op muren en plafonds, beslagen ramen of een muffe geur. Vochtproblemen ontstaan vaak door bouwkundige gebreken of door onvoldoende te ventileren in combinatie met een te lage temperatuur. Schimmels kunnen longklachten of allergische reacties veroorzaken. Zorg daarom voor een droog huis.

CO2

CO2 is een onzichtbaar en geurloos gas dat mensen en dieren uitademen. Op zich is het niet schadelijk. Maar wanneer veel mensen zich langere tijd in een slecht geventileerde ruimte begeven, hoopt de uitgeademde CO2 zich op, samen met andere stoffen die we afscheiden zoals vocht en zweet. Het gaat stinken en je kunt je er naar door gaan voelen. Ventileren bij een groot gezelschap voorkomt een opeenhoping van CO2.

Vluchtige organische stoffen

Vluchtige organische stoffen kunnen vrijkomen door schoonmaken en verven. Maar ook uit bouwmaterialen, meubilair, luchtverfrissers en cosmetica kunnen deze stoffen verdampen. Ze kunnen hoofdpijn, vermoeidheid, irritatie aan keel, neus en oren en longkanker veroorzaken. Het is belangrijk bewust te kiezen voor materialen die niets of weinig van deze stoffen bevatten.

Koolstofmonoxide

Koolstofmonoxide is een geurloos gas dat in hoge concentratie kan leiden tot bewusteloosheid en de dood. Per jaar overlijden in Nederland circa tien mensen door koolmonoxidevergiftiging en worden 150 mensen in het ziekenhuis opgenomen. Koolmonoxide ontstaat bij onvolledige verbranding bij onder meer open haarden en gaskachels of cv-ketels. Een koolmonoxide-alarm op de juiste plaats (zie gebruiksaanwijzing) kan een koolmonoxidevergiftiging voorkomen.

In de winter vaker luchten

Tegenwoordig zijn onze woningen erg goed geïsoleerd en laat de natuurlijke ventilatie vaak te wensen over. Vooral in de winter is de luchtkwaliteit daardoor binnen slecht. Logisch, want we houden ramen en deuren liever gesloten om de warmte binnen te houden. En de verwarming gaat omhoog, terwijl droge lucht juist meer stof bevat. Een andere oorzaak is het vocht dat vrijkomt bij koken, wassen, drogen, strijken en ademen ontstaat en neerslaat op koude oppervlakken in huis. Het gevolg daarvan is schimmel, afbladderende verf en loskomend behang waardoor meer vluchtige stoffen vrijkomen.

Ventileren is essentieel voor een goede luchtkwaliteit in huis, naast bovenstaande kooktips en de keuze voor natuurlijke materialen. Ventilatie zorgt voor minder vuile lucht in huis, maar helemaal te voorkomen is vervuiling niet.

Al kunnen deze tips bijdragen aan minder luchtvervuiling:

Verminder vocht in huis: droog de was buiten, maak na het douchen de wanden en de vloer droog, kook met de deksel op de pan en droog vloeren na het dweilen.

Voorkom schadelijke stoffen: schilder met oplosmiddelarme verf, en gebruik spaanplaat met een milieukeurmerk. In spaanplaat (en andere producten) zit formaldehyde, dat ogen en luchtwegen irriteert en kankerverwekkend is. Als je spaanplaat met een KOMO-keurmerk op de juiste wijze gebruikt, blijft de concentratie formaldehyde onder de wettelijke norm. Maar wie gevoelig is voor formaldehyde, kan ook bij lage concentraties klachten krijgen.

Zorg dat een geiser een afvoer heeft naar buiten, laat de schoorsteen van een open haard regelmatig vegen en zorg voor voldoende luchtaanvoer tijdens het stoken.

Luchten is geen ventileren!

Ventileren moet 24 uur per dag. Even luchten is niet goed genoeg. Luchten is goed om even snel vervuilde lucht af te voeren, maar zodra het raam dicht gaat hoopt de vervuiling zich weer op. Goed ventileren betekent continu frisse lucht aanvoeren én vervuilde lucht afvoeren.

Ventileer ook bij vochtig weer; buitenlucht is over het algemeen schoner en droger, ook als het buiten vochtig is.

Is ventileren energieverspilling?

Ventilatie kost energie, omdat er warmte uit de woning verloren gaat. In een goed geventileerde woning gaat een kwart van het gasverbruik voor verwarmen op aan het opwarmen van frisse lucht die de woning in komt. Maar die stookkosten zijn geen verspilling; goed ventileren is belangrijk voor je gezondheid.

Door slim te ventileren kun je bovendien het energieverlies zo klein mogelijk houden. Hoe je het beste ventileert, hangt mede af van het soort ventilatie in je huis: natuurlijke ventilatie, mechanische afvoer of balansventilatie.

Balans, mechanisch of natuurlijk

Bij balansventilatie wordt lucht uit je woning afgezogen en ook weer aangevoerd. Balansventilatie met warmteterugwinning haalt warmte uit de lucht die naar buiten wordt afgevoerd, en warmt daarmee inkomende buitenlucht op.

Bij mechanische luchtafvoer zuigt het ventilatiesysteem voortdurend lucht uit de woning weg. Schone lucht komt dan vanzelf binnen via open ventilatieroosters en open ramen.

Bij natuurlijk ventilatie staat altijd een raam op een kier of staan ventilatieroosters open. Bijna 7 op de 10 huizen hebben alleen natuurlijke ventilatie.

Voor een goede werking van mechanische of balansventilatie is het nodig de installaties elke 2 jaar te onderhouden en regelmatig schoon te maken. Onderhoud ook andere apparatuur in huis goed om luchtvervuiling te verminderen. Reinig en vervang filters in de afzuigkap, stof ventilatoren af aan binnen- en buitenkant en laat je verwarmingsketel op tijd nakijken door een specialist.

Bij MilieuCentraal kun je testen welke ventilatievoorzieningen je in je huis hebt en of je deze goed gebruikt en onderhoudt.

Fotocredits:
Pan op fornuis door www.Pixel.la Free Stock Photos [CC0], via Wikimedia Commons
Schimmel op muur door Martin Grube [Public domain], via Wikimedia Commons
Open raam door Storebukkebruse gepubliceerd onder Creative Commonslicentie
Ventilator door Siggy Nowak via Pixabay