Ouders van Nature gaat over empathisch opvoeden en natuurlijk ouderschap. De behoeften en het karakter van je kind aanvoelen en je houding hierop afstemmen. Daardoor ontwikkelen kinderen zich tot veerkrachtige individuen.
Toen ik de visie van Ouders van Nature wilde beschrijven, vond ik het lastig deze precies uit te leggen. Ik kon me vinden in allerlei termen: attachment parenting, natural parenting (natuurlijk ouderschap), onvoorwaardelijk ouderschap… Eén ding hadden de verschillende benaderingen gemeen: ze gingen uit van gevoelig en empathisch met je kind omgaan.
Onveilige hechting
Attachment parenting gaat over een veilige hechting. De vroege gehechtheidsrelatie is het fundament waarop emotionele intelligentie, zelfwaardering, cognitieve en sociale vaardigheden worden gebouwd. Verwaarlozing en mishandeling staan een veilige hechting vanzelfsprekend in de weg.
De gevolgen van een onveilige hechting zijn groot en het hele leven merkbaar. Bij wie zich door een onveilige jeugd niet goed kan hechten, vinden hormonale, neurale en epigenetische veranderingen plaats die van invloed zijn op het zelfbewustzijn, zelfvertrouwen en relaties met anderen.
Samenslapen en wegwerpluiers
Attachment parenting wordt in het Nederlands vertaald naar natuurlijk ouderschap. Omdat het niet alleen gaat om hechting, maar ook om respecteren van het zelf-ontwikkelend vermogen van een kind. Je bent een zogeheten responsieve ouder: je volgt je kind in en reageert op zijn behoeften en bent er zoveel mogelijk voor hem.
Dat betekent bijvoorbeeld je baby dragen, want fysieke nabijheid en huid-op-huidcontact komen het welzijn van je kind ten goede. En borstvoeding, om dezelfde reden én vanwege de gezonde stoffen die je je kind meegeeft via jouw moedermelk. Samen slapen is ook gewoon voor velen die uitgaan van natuurlijk ouderschap, vanwege de voordelen voor de ontwikkeling van je kind.
Natuurlijk ouderschap betekent verder bewust kiezen voor duurzame keuzes met het oog op de gezondheid van je kind en zijn omgeving. Kies je wel/niet voor plastic speelgoed, wegwerpluiers en synthetische stoffen?
Natuurlijk ouderschap in de praktijk
Elke ouder kiest daarin natuurlijk zijn eigen weg. Ik houd niet van dogma’s en de praktische uitvoering van natuurlijk ouderschap hangt bovendien af van allerlei factoren: werk je noodgedwongen buitenshuis? Houd je kind ervan gedragen te worden? Ben je fysiek in staat borstvoeding te geven?
Het gaat om het kader van waaruit je omgaat met je kind. Ben je in staat jouw leven af te stemmen op de behoeften van je kind? Of vind je dat je kind zich maar moet voegen naar jouw behoeften en agenda? Kun je er fysiek en mentaal écht zijn voor je kind? Wil je jouw leven zoveel delen met je kind en navenant daar tijd in steken? Vind je dat kinderen ouders gewoon moeten gehoorzamen of sta je open voor de zienswijze en eigenheid van je kind?
Voor een ouder die natuurlijk ouderschap nastreeft zijn vertrouwen en intimiteit de basis van een goede relatie met zijn kind. Zo ontstaat een emotioneel veilige omgeving waarin een kind zich optimaal ontwikkelt.
Onvoorwaardelijk ouderschap
Bij natuurlijk ouderschap hoort onvoorwaardelijk ouderschap. Wat is onvoorwaardelijk ouderschap? Het betekent dat je houdt van je kind om wie het is. Altijd. Ongeacht hoe het zich gedraagt. Want jouw kind is in essentie goed. En dat laat je merken in alle communicatie naar je kind, direct en indirect, verbaal en non-verbaal.
Dat is iets wat veel ouders belangrijk vinden. De vader van onderstaand filmpje kreeg dan ook een virtuele staande ovatie toen hij de onvoorwaardelijk liefde voor zijn zoon uitsprak, ongeacht diens keuze.
Straffen en belonen
We zeggen onvoorwaardelijk van onze kinderen te houden, maar we gedragen er ons niet altijd naar. We stellen namelijk vaker dan we vermoeden voorwaarden aan onze uitingen van liefde.
Een voorwaarde is bijvoorbeeld je kind alleen maar aandacht geven als het zich goed gedraagt en negeren als het zich slecht gedraagt. Of we belonen als een kind zich goed gedraagt. Vertoont het kind ongewenst gedrag, dan wordt het gestraft. Een kind leert zo dat het alleen maar leuk is als het bepaalt gedrag vertoont. Dat komt de relatie tussen ouder en kind en het onderlinge vertrouwen niet echt ten goede.
Dr. Alfie Kohn, de grondlegger van onvoorwaardelijk ouderschap, vindt dat we door als ouder direct consequenties te verbinden aan bepaald gedrag, we voorbij gaan aan onderliggende emoties van het kind zoals angst en onzekerheid.
Bovendien ondermijnen we de intrinsieke motivatie van een kind. Dat leert vooral te gehoorzamen aan degene die de baas is (straft en beloont). In plaats van dat het leert samen te werken, conflicten op te lossen, rekening te houden met de ander en de eigen gevoelens te verwoorden.
Je baby serieus nemen
Wie zijn kind onvoorwaardelijk lief heeft, neemt zijn kind serieus. Die geeft zijn kind de regie en laat het keuzes maken.
Daar kun je al heel jong mee beginnen. Wil je baby niet bij iemand op schoot? Respecteer dat dan, ook al kan je baby nog geen uitleg geven. Houd het belang en de wensen van je kind voor ogen en zet het ego en het belang van de ander én jouw schaamtegevoel of plichtsbesef (‘zoals het hoort’) opzij. Respecteer kortom de behoeften van je kind. Ook al is het nog maar een baby, het is een mens, net als iedereen. En ook al begrijp je niet altijd waarom je kind dat zo voelt.
Grotere hersenen door sensitieve ouders
Empathisch ouderschap is wat mij betreft de gemene deler van natuurlijk en onvoorwaardelijk ouderschap.
Sensitief ben je als je de behoeften en signalen van je kind opmerkt en er tijdig op reageert. Dat kunnen zowel positieve als negatieve signalen zijn. Je deelt het enthousiasme van het kinderspel, biedt hulp als het nodig is en troost als je kind dat nodig heeft.
De manier waarop je met je kinderen communiceert is van invloed op hoe ze zich ontwikkelen. Wanneer jij in staat bent om dit op een sensitieve en wederkerige manier te doen, zal dit het gevoel van veiligheid van het kind voeden en ontstaat veilige hechting.
Kinderen van sensitieve ouders die veilig gehecht zijn, bouwen betere relaties op, worden cognitief vaardiger en krijgen minder vaak psychologische problemen. Dit bleek uit onderzoek van onderzoekers van de Universiteit Leiden en het Erasmus MC. Uit hetzelfde onderzoek bleek dat kinderen van sensitieve ouders grotere hersenen hebben, wat gerelateerd is aan intelligentie.
Kinderen met responsieve ouders – ouders die adequaat reageren op de behoeften van hun kinderen – worden ego-veerkrachtige personen. Ze hebben zelfvertrouwen en zijn goed bestand tegen stress. Dat heeft alles te maken met de ontwikkeling van de hersenen.
Hoe dat werkt lees je in deze samenvatting van een oratie van Prof. dr. Marianne Riksen-Walraven (psychologe). (Hier vind je de hele oratie.)
Patronen doorbreken
Elke ouder vindt zichzelf empathisch. We voelen allemaal met onze kinderen mee, als het goed is. En voldoen als het even kan graag aan de behoeften van onze kinderen.
Toch is empathisch ouderschap moeilijker dan het lijkt. Je hebt er flink wat inlevingsvermogen voor nodig. Het is soms lastig je kind te nemen zoals het is, met zijn leuke en minder leuke kanten.
Geen rekening kunnen houden met de gevoelens van je kind en je laten leiden door je eigen emoties of overtuigingen, kán te maken hebben met ballast uit het verleden. Misschien maakte je je als kind dingen mee die voor jou als kind pijnlijk waren. En ondanks dat je je voornam om dit nooit zo bij jouw kind te doen, kan het zomaar gebeuren dat je dit wel doet. Omdat je als ouder gemakkelijk nadoet wat je ouders deden. En zo worden ongezonde patronen doorgegeven van generatie op generatie..
Het kind in jezelf
Om negatieve patronen uit het verleden te doorbreken, moet je eerst je eigen jeugdervaringen begrijpen. En jouw emoties en waarneming erkennen. Je zag en voelde het destijds goed, en had er alle reden toe!
Wat er met ons als kind is gebeurd, kunnen we niet veranderen. Maar we kunnen wel veranderen hoe we hier tegenaan kijken. Beseffen dat hoe jij het hebt meegemaakt wellicht geen goed voorbeeld is, is een grote eerste stap om het anders te doen.
En dan maar oefenen. Bij elke situatie je verplaatsen in je kind – of in het kind dat je eens zelf was – en proberen in te voelen wat de situatie en wat wordt gezegd met je doet. Wil je dat je kind zich zo voelt? Kijk goed naar je kind, want misschien heeft het al een afweermechanisme opgebouwd waardoor het net doet alsof er niets aan de hand is.
Ga voor een positieve benadering. Een kind moet leren en maakt daarbij ‘fouten’. Oefen geduld. Schudt het juk van je eigen jeugd af.
Als het je lukt om als gevoelige, inlevende ouder te reageren op je kind, komt dat jullie relatie ten goede. Een veilige, betrouwbare relatie met jou als ouder helpt je kind op veel gebieden in zijn leven om het goed te doen. Je kind wordt er weerbaar door en leert omgaan met uitdagingen in het leven.
